Roma Rakamları Nasıl Yazılır? (Yıllar, Aylar, Günler)

Dünyanın en eski medeniyetlerinden biri olan Roma medeniyeti dünya üzerindeki hemen her topluluğu farklı yönlerden etkilemiştir. Kimilerini sanat, kimilerini, hukuk, kimilerini de sosyal yaşantı konusunda oldukça etkileyen ve günümüzde hala etkilerini devam ettiren Roma medeniyeti bu anlamda insanlık tarihi açısından da büyük önem taşımaktadır.

Bu çerçevede dünya genelindeki medeniyetlerin hemen hepsinde kullanılan ve günümüzde de oldukça yaygın bir şekilde tercih edilen Roma rakamları da Roma medeniyetinin bir mirasıdır. Bu yüzden Roma rakamlarını daha iyi anlamak ve tanımak için kısaca nasıl ortaya çıktıklarına bir göz atalım.

Roma Rakamlarının Serüveni

İçerik Haritası

Eski uygarlıklarda sayma işlemi insan parmaklarıyla yapılıyordu. Zaman geçtikçe insanlar parmakla sayılamayacak kadar çok değerlemelere ve numaralandırmalara ihtiyaç duydular. El ve ayak parmaklarının saymaktan aciz kaldığı noktalarda kullanılmak üzere ortaya atılan Roma rakamları ilk başlarda birçok kişi tarafından kabul görmedi. Oldukça karışık ve herhangi bir anlam ifade etmeyen bu rakamlar zamanla Roma sayı sisteminin temelini oluşturmayı başardılar.

Roma medeniyetinin dünya genelinde gelişmeye ve yükselmesine paralel olarak da Roma veya Romen rakamları da yayılmaya başladı. Özellikle ticaretle uğraşan topluluklar arasında hesaplamalarda sağladığı kolaylık sayesinde oldukça ilgi görmeye başlayan Roma rakamları mantık ve ezber yöntemindeki pratikliği sayesinde daha çabuk kabul görmeye başladı.

Roma rakamlarının ilk ne zaman kullanılmaya başlandığı ve kim tarafından ortaya atıldığı konusunda bir bilgi henüz mevcut değil. Bununla birlikte Roma rakamları arasında “0” rakamının olmaması ilk kullanılmaya başlandığı yüzyıllar açısından bilgi vermektedir. Bu bağlamda Roma rakamlarının M.Ö. 700 ve 800’lü yıllarda kullanılmaya başlandığı tahmin edilmektedir.

Roma Rakamı

Roma Rakamlarının Kullanıldığı Alanlar

Roma rakamları oldukça eski bir medeniyete ait olmasına rağmen hala yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Varlığı sembolik olarak kabul edilen Roma rakamları bu çerçevede özellikle sanatsal faaliyetlerde ve tarihi bilimsel araştırmalarda, yüzyılların belirtilmesinde sıkça tercih edilmektedir.

Roma rakamlarının aslında bir sayı olmayıp birer harften oluşmaları matematiksel işlemlerde kullanılmasını engelliyor. Bu yüzden matematik hesaplamalarda kullanılmayan Roma rakamları en çok numaralandırma işlemlerinde kullanılmakta. Kitap sayfaları, saat göstergeleri, siyasi ve tarihi olayların sıralanmasında sıkça Roma rakamları kullanılmaktadır.

Roma Rakamlarının Yazılması

Roma rakamları Latin alfabesinde geçen 7 harften oluşmaktadır. Birçok kişi bu harfleri kullanarak istediği rakamı yazabilmektedir. Ancak Roma rakamlarıyla yazılabilen en büyük sayı 4983’tür. Bu sayıdan sonrakilerin yazılması için Roma rakamları yeterli olmamaktadır.

Bu çerçevede ilk üç rakam;

1=I
2= II
3=III

Şeklinde yazılırken,

4=IV
5=V
6=VI
7=VII
8= VIII
9=IX
10=X

Şeklinde yazılır.

100=C
200=CC
300=CCC
400=CD
500=D
600=DC
700=DCC
800=DCCC
900=CM
1000=M

Roma rakamları yazılırken aynı harf en fazla üç defa yan yana gelerek bir sayı oluşturabilirler. Üçten fazla aynı harfin yan yana gelmesi mümkün değildir. Bu çerçevede belirtilmek istenen her sayı en fazla üç aynı harf kullanılır. Örnek olarak 18=XVIII, 28=XXVIII, 50=L, 100=C olarak yazılır.

Birbirinin aynı harfin üçten fazla kullanılmaması kuralıyla yazılabilen en büyük sayı 3888’dir. Bu sayı da MMMDCCCLXXXVIII şeklinde yazılır. 3888 rakamından yüksek sayıları yazmak için bu kural bozulabilmektedir. Bu çerçevede Roma rakamlarıyla yazılabilen en büyük sayı olan 4983 ise MMMMCMLXXXIII şeklinde yazılır.

Görülmektedir ki rakamlar büyüdükçe Roma rakamlarının kullanılması da zorlaşıyor. Bu yüzden daha basit ve daha küçük sayılar için kullanışlı olan Roma rakamları günümüzde bilimsel araştırmalarda hala sıkça kullanılıyor.

Roma Rakamlarıyla Tarih Yazma

Roma rakamları tarih yazmak için çok tercih edilmemektedir. Daha çok sıralama ve sayfalama işlemlerinde tercih edilen rakamlarla gün, ay, yıl şeklinde tarihte yazılabilmektedir. Şöyle ki;

15. 03.1989 tarihi Roma rakamıyla XV.III.MCMLXXXIX şeklinde yazılır.