İşlemci Nedir? İşlemci Çekirdekleri Ne İşe Yarıyor?

Bir bilgisayar alırken ya da akıllı telefon tercihi yaparken sürekli işlemci seçimi ile karşı karşıya kalıyoruz. Intel mi? AMD mi? ARM tabanlı mobil dünya işlemcilerine geçtiğimiz zaman A Bionic serisi mi? Exynos serisi mi? Snapdragon serisi mi? sorularıyla karşı karşıya kalabiliyorsunuz. Sürekli duyduğumuz ve aslında bakarsanız her elektronik cihazın içerisinde bulunan işlemcilerin gerçekten neden bu kadar önemli olup olmadığını bilmek ister misiniz? Nedir bu işlemci? Niye bu derece önemli?

İşlemci Nedir?

Central Processing Unit (Merkezi İşlem Birimi) bilinen adıyla işlemci; elektronik cihazlarda beyin görevinde olan parçadır. Tüm işletim sisteminin ve cihazın sahip olduğu uygulamaların işlemci üzerinde çalıştığını görürüz. Uygulamalardan ya da işletim sisteminden gelen veriler işlemci de işlenir ve sonrasında kullanıcılara çıktı verilir.

Tüm bu işlemlerin kontrol edilmesi ve düzenlenmesi için işlemcilerin içerisinde çekirdek bulunur. İşlemcilerde bulunan çekirdek sayısı ise değişiklikler göstermektedir. Performans açısından çekirdek sayısı oldukça önemli bir etkendir. İlk dönem işlemcilerde genelde tek çekirdek kullanıldı. Sonrasında özellikle bilgisayar ve akıllı telefonlarda kullanılan işlemcilerin çekirdek sayısı artmaya başladı.

Son olarak çekirdek sayılarının 8 rakamına kadar çıktığını gördük. Çekirdeğin sayısı ne kadar artış gösterirse, iş yükü o kadar bölüneceği için performans doğru orantılı olarak artıyor. Yani son dönem 8 çekirdekli işlemciler, çok daha yüksek işlem performansı elde edilmesini sağlamakta. Çekirdek sayısına göre işlemcilerin isimlendirilmesi ise şöyledir:

• 8 Çekirdekli İşlemci – Octa-core
• 6 Çekirdekli İşlemci – Hexa-core
• 4 Çekirdekli İşlemci – Quad-core
• 2 Çekirdekli İşlemci – Dual-core

Çekirdeğin Görevleri

Çekirdeklere kısa bir giriş yaptık ancak işlemcileri anlatmak adına çekirdekler konusunda detaylardan da söz etmek gerekiyor. Çekirdekleri işlemcileri yöneten kısımlar olarak değerlendirebiliriz. Eş zamanlı ya da farklı görevler üzerinde çalışabilen çekirdekler bir nevi işlemcilerin merkezi yönetim sistemi olarak da tanımlanabilir.

Eğer bir işlemcide çekirdek sayısı ne kadar fazla ise işlemcinin genel olarak çalışma kapasitesi de o kadar yüksek olur. Burada çekirdeklerin çalışma noktasında farklı şekillere sahip olduğunu eklemek gerekiyor. Çekirdek konusunda bilmeniz gereken ifadelerden de söz edelim.

Multithread: Her bir çekirdeğin ikiye bölünerek, çekirdek başına 2’şer adet Thread üretilmesi işlemidir. Markalar bunun için farklı isimlendirmeler kullanır. AMD bu işlemi yapan işlemcileri için SMT yani “simultaneous multithreading” ifadesini kullanır. Intel ise hyper-threading ifadesini kullanmaktadır.

Thread: Fiziksel çekirdekler tarafından oluşturulan sanal çekirdeklerdir. Bir nevi sanal iş parçacıkları olarak da değerlendirilebilir. İşlemcilerin özelliklerini değerlendirirken bu ifadelere de mutlaka yer verildiğini görürsünüz. Mesela 8 çekirdekli bir işlemcide 8 adet fiziksel çekirdek varken, iş parçacığı olarak ise 16 iş parçacığı bulunur. Sanal çekirdekler ise fiziksel çekirdekler kadar performans göstermez. Bir nevi iş bölümü sağlanarak yük dağıtılmış olur. Bu da işlemci performansını doğrudan etkileyecektir.

Peki ya Saat Hızı Neyi İfade Ediyor?

İşlemci tercihinde en çok dikkat çeken bir başka nokta ise saat hızı kısmı olacaktır. 2.0 GHz saat hızı, 3.6 GHz saat hızı gibi birçok ifade görürsünüz. Bu ifade, bir işlemcinin 1 saniyede gerçekleştirmesinin mümkün olduğu en yüksek işlem rakamını ifade eder.

Hertz ile ölçülür ve milyar olarak sayılır. Mesela 2.0 GHz saat hızı bulunan bir işlemcinin 1 saniye içerisinde maksimum olarak gerçekleştirebileceği işlem sayısı 2,000,000,000 sayısı olarak belirlenmiştir. Bu değerin yüksek olması performansın yüksek olduğunu gösterir.

İşlemci ve işlemciler içerisinde yer alan çekirdekler hakkında genel bilgileri bu şekilde sıralayabiliriz. Dilerseniz aşağıda yer alan linkten İşlemcilerdeki “nm” kavramı konusunda da bilgi alabilirsiniz.